Tō Mātou Tūruapō me Tō Mātou Rautaki

Tō Mātou Tūruapō

Kia Ūkaipō anō te Reo ko tō mātou tūruapō kia whakaora i te reo Māori hei reo matua mā ngā tamariki mokopuna.

Kua whakatinanahia te tūruapō o "Kia Ūkaipō anō te Reo" i roto i tā mātou kupu whakarite ā-waka, Hawaiki Mokopuna. E tohu ana a Hawaiki Mokopuna i te wā me te takiwā e ora ana, e kaha ana, e whakamanahia ana hoki te whānau ki te whakaea i ō rātou moemoeā, ō rātou wawata, tētahi wāhi e noho haumaru ai te reo Māori, ka mutu, kāore e kotia te tukuihotanga i ngā reanga.

Tā Mātou Arotahi

Kia tutuki te tūruapō o "Kia Ūkaipō anō te Reo” e pīrangi ana mātou kia kite i ngā putanga whakaarotau matua e rua i roto i ngā kāinga me ngā hapori:

1. Tukuihotanga – Te āta whai i te tukuihotanga
2. Hononga Hapori Reo – Hapori reo Māori kua tūhonohono

E ākina ai ēnei tutukinga e te:

• Mana Motuhake
• Toitūtanga

Pērā i te whakahuatanga i roto i te Tauākī Whāinga 2024-2027(hononga o waho)(external link), i tēnei nekehanga rautaki ka āhei Te Mātāwai ki te whakahāngai anō i ā mātou tutukinga ki ngā whāinga pae tawhiti a te Maihi Māori.

Te Whare o te Reo Mauriora

"Kia mauriora te reo Māori"

Nā Te Ture mō Te Reo Māori 2016 i hua mai ai he rautaki i ngā rōpū e rua e whakamārama ana i ō rātou ake mahi ki te whakatutuki i te whāinga matua o te Ture; ko Te Mātāwai te kaitiaki i te rautaki Maihi Māori mō ngā iwi, ā, kei te rautaki Maihi Karauna e rārangi ana ngā mahi a te Karauna ki te tautoko i te whakarauoratanga o te reo Māori.

Te Rautaki Maihi Māori

Kua riro mā Te Mātāwai te haepapa nui ki te ārahi i te rautaki Maihi Māori, te rautaki reo mō te iwi me te Māori, me te noho hei kaitohutohu i te te rautaki Maihi Karauna, te rautaki reo a te Karauna. Ko te karauna ngā kaiārahi i te Maihi Karauna.

Hei te tau 2040, ko tā mātou e manako nei:

a) Kia kotahi miriona tāngata, neke atu rānei, te nui e whakamahi ana i te reo Māori ki roto i ngā wāhi rumaki ki ngā hapori.

b) Ka noho ko te reo Māori hei reo matua mō ngā tamariki, 25 ōrau te nui, i ngā tamariki Māori katoa (kāore e neke atu i te whitu tau).

Tikiake Te Rautaki Maihi Māori (te reo Māori) [PDF, 1.1 MB](external link)(external link)

Tikiake Te Rautaki Maihi Māori (English) [PDF, 636 KB](external link)(external link)

Ā Mātou Mahi

"Kia ūkaipō anō te reo"

1. 1. Ka mahi tahi me te Karauna kia whakarauora i te reo Māori.
   2. Ka whakakanohi i ngā iwi me ngāi Māori, mā te tauira motuhake o te Poari me ā mātou Pae Motuhake, ka noho nei hei Kaitiaki o te reo Māori.
   3. Ka whakamana i ngā iwi me ngāi Māori kia ārahi i te whakarauora reo Māori i roto i ngā kāinga me ngā hapori.
   4. Ka tuku mōhiohio, ka whakangao hoki ki ngā whānau, ngā hapori, me ngā iwi kia whakahoki i te reo Māori hei reo ūkaipō mō te kāinga.

Tā Mātou Pānga

Kei te iho o ā mātou mahi katoa ngā kāinga, ngā hapori me ngā iwi nā te mea e whakarauoratia ana te reo ki aua wāhi rā. Nā reira, e whakapau kaha ana mātou ki te tautoko me te whakarite tikanga ka whakaāhei i ō mātou whānau, hapori hoki kia ārahi i ō rātou ake ara reo, kia whakawhānui i ō rātou hononga hapori reo, i te mahi tahi hoki mō ngā rongoā tika mā ō rātou whānau, hapori hoki.